ESR در آزمایش خون چیست و چگونه آن را بخوانیم؟

ESR (Erythrocyte Sedimentation Rate) یا "نرخ رسوب گلبول‌های قرمز" یکی از آزمایش‌های رایج خون است که برای بررسی وجود التهاب در بدن استفاده می‌شود. در این آزمایش، سرعت رسوب گلبول‌های قرمز در یک لوله آزمایش در طی یک ساعت اندازه‌گیری می‌شود. هرچه سرعت رسوب بیشتر باشد، احتمال وجود التهاب یا بیماری در بدن بالاتر است.
ESR میزان رسوب گلبول‌های قرمز خون در لوله آزمایش در مدت زمانی مشخص (معمولاً یک ساعت) را نشان می‌دهد. در شرایط عادی، گلبول‌های قرمز به آرامی رسوب می‌کنند. اما در صورت وجود التهاب، پروتئین‌های خاصی در خون افزایش می‌یابند که باعث می‌شوند گلبول‌های قرمز سریع‌تر به هم چسبیده و رسوب کنند.

این آزمایش برای ارزیابی میزان التهاب در بدن انجام می‌شود. این آزمایش ساده می‌تواند به پزشکان کمک کند تا مشکلات مختلفی را شناسایی یا پیگیری کنند. اگرچه این آزمایش به تنهایی قادر به تشخیص بیماری خاصی نیست، اما به‌عنوان یک نشانگر عمومی التهاب، کاربردهای بالینی بسیاری دارد. دلایل انجام این آزمایش عبارتند از:

تشخیص التهاب‌های بدن

پزشکان این آزمایش را برای شناسایی یا بررسی وضعیت‌های التهابی مختلف، مانند بیماری‌های خودایمنی یا عفونت‌های مزمن، انجام می‌دهند.

پیگیری پیشرفت بیماری:

ESR می‌تواند به پزشکان کمک کند تا روند پیشرفت بیماری‌های مزمن یا التهابی را بررسی کنند و اثربخشی درمان‌ها را بسنجند.

تشخیص بیماری‌های مرتبط با التهاب:

از این آزمایش برای تشخیص بیماری‌هایی که با التهاب همراه هستند، مانند روماتیسم مفصلی یا لوپوس، استفاده می‌شود.

بررسی وجود عفونت:

ESR می‌تواند به شناسایی عفونت‌های مزمن یا شدید کمک کند، به‌ویژه زمانی که علائم بالینی مشخصی وجود ندارد.

بیماری‌های التهابی سیستمیک

آرتریت روماتوئید (RA): ESR در تشخیص و پیگیری این بیماری خودایمنی استفاده می‌شود.
لوپوس اریتماتوز سیستمیک: به‌عنوان یکی از شاخص‌های التهاب، ESR در پیگیری شدت بیماری و واکنش به درمان کمک می‌کند.

بیماری‌های عفونی

عفونت‌های شدید یا مزمن: ESR ممکن است در شناسایی عفونت‌هایی مانند آبسه‌ها، عفونت‌های استخوان (استئومیلیت)، و عفونت‌های سیستمیک کمک کند.

بیماری‌های سرطانی

انواع خاصی از سرطان‌ها مانند لنفوم یا مولتیپل میلوما: ESR در موارد خاصی از سرطان‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای تشخیصی مکمل استفاده می‌شود.

بیماری‌های خودایمنی

واسکولیت: این آزمایش می‌تواند به تشخیص بیماری‌های خودایمنی که باعث التهاب رگ‌های خونی می‌شوند، کمک کند.

بیماری‌های قلبی

ESR می‌تواند در ارزیابی التهاب‌های قلبی مانند پریکاردیت یا اندوکاردیت عفونی مورد استفاده قرار گیرد.

پیگیری وضعیت‌های مزمن

در مواردی که بیماری‌های مزمن مانند آرتروز یا بیماری‌های التهابی روده (IBD) مانند کرون یا کولیت زخمی تشخیص داده شده‌اند، ESR به پیگیری میزان التهاب و بهبود یا وخامت وضعیت بیمار کمک می‌کند.

وجود علائمی مانند تب، کاهش وزن بدون دلیل، دردهای مفصلی یا عضلانی، ضعف یا خستگی غیرقابل توضیح.
زمانی که پزشک به بیماری‌های التهابی، عفونی، یا سرطانی مشکوک است و می‌خواهد شدت التهاب در بدن را ارزیابی کند.
پیگیری تأثیر درمان در بیماری‌های مزمن التهابی، به‌ویژه پس از شروع داروها یا تغییرات در رژیم درمانی.

مقادیر طبیعی ESR (نرخ رسوب گلبول‌های قرمز) بسته به عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت، و وضعیت سلامتی فرد متغیر است. این مرزها به‌طور کلی نشان‌دهنده میزان طبیعی التهاب در بدن هستند و هرگونه انحراف از این مقادیر ممکن است نشانه‌ای از وجود التهاب یا مشکل باشد.

برای مردان

زیر 50 سال: معمولاً کمتر از 15 میلی‌متر در ساعت
بالای 50 سال: کمتر از 20 میلی‌متر در ساعت

برای زنان

زیر 50 سال: کمتر از 20 میلی‌متر در ساعت
بالای 50 سال: کمتر از 30 میلی‌متر در ساعت

برای کودکان

نوزادان: 0 تا 2 میلی‌متر در ساعت
کودکان و نوجوانان: 3 تا 13 میلی‌متر در ساعت

زنان به‌طور کلی مقادیر بالاتری نسبت به مردان دارند، به‌خصوص پس از یائسگی. افزایش سن معمولاً با افزایش خفیف مقادیر طبیعی ESR همراه است. این موضوع به دلیل تغییرات در سطح پروتئین‌های خون و فاکتورهای التهابی با افزایش سن رخ می‌دهد.

حاملگی: ESR در دوران بارداری به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی ممکن است افزایش یابد.
عفونت یا التهاب: عفونت‌های باکتریایی، ویروسی، یا التهابی باعث افزایش ESR می‌شوند.
بیماری‌های خودایمنی: مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید، و واسکولیت.
کم‌خونی: کاهش تعداد گلبول‌های قرمز می‌تواند منجر به افزایش ESR شود.

نتایج بالا نشان‌دهنده وجود التهاب یا عفونت در بدن است و ممکن است ناشی از بیماری‌های زیر باشد:
بیماری‌های التهابی: مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس.
عفونت‌ها: عفونت‌های باکتریایی شدید یا مزمن.
سرطان‌ها: مانند مولتیپل میلوما یا لنفوم.
بیماری‌های خودایمنی: مانند بیماری‌های التهابی روده.
سایر عوامل: مانند کم‌خونی، حاملگی و چاقی.
نتایج پایین ESR معمولاً نادر است و به دلایل زیر رخ می‌دهد:
پلی‌سیتمی: افزایش غیرعادی تعداد گلبول‌های قرمز.
بیماری‌های خونی: مانند اسفروسیتوز یا آنمی داسی شکل.
نارسایی قلبی یا لکوسیتوز: افزایش بیش از حد گلبول‌های سفید.
کاهش پروتئین‌های خون: مانند فیبرینوژن یا گلوبولین.

در نهایت، ESR یک آزمایش ساده اما مهم برای ارزیابی وجود التهاب در بدن است که به‌تنهایی برای تشخیص بیماری کافی نیست، اما به‌عنوان یک ابزار مکمل در کنار سایر آزمایش‌ها و علائم بالینی استفاده می‌شود. مدیریت نتایج ESR مستلزم شناسایی و درمان علت زمینه‌ای التهاب یا کاهش شمارش گلبول‌های قرمز است. مشاوره با پزشک برای بررسی دقیق‌تر و انجام آزمایش‌های تکمیلی ضروری است تا اطمینان حاصل شود که التهاب یا مشکل دیگری به‌درستی شناسایی و مدیریت می‌شود.
پیگیری منظم، تغییر سبک زندگی، و رعایت توصیه‌های پزشکی می‌تواند به کنترل و بهبود نتایج ESR کمک کند.
آزمایشگاه لارا به عنوان یکی از معتبرترین آزمایشگاه‌ پاتوبیولوژی در شهرری و جنوب تهران، خدمات گسترده تشخیصی و تخصصی ارائه می‌دهد. این مرکز با استفاده از تجهیزات مدرن و تیم حرفه‌ای، دقت و کیفیت در نتایج آزمایش‌ها را تضمین می‌کند. برای دریافت مشاوره می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت و یا شماره تماس 02155961885 اقدام کنید.

منابع
medlineplus
mountsinai