چرا انجام آزمایش کم خونی حیاتی است؟

کم‌خونی (آنمی) به کاهش تعداد گلبول‌های قرمز یا مقدار هموگلوبین در خون گفته می‌شود که منجر به کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن می‌شود. دلایل اصلی کم‌خونی عبارتند از:
کمبود آهن: شایع‌ترین علت کم‌خونی که به دلیل کاهش تولید هموگلوبین رخ می‌دهد.
کمبود ویتامین‌ها: کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک می‌تواند باعث اختلال در تولید گلبول‌های قرمز شود.
از دست دادن خون: خونریزی‌های شدید مانند قاعدگی‌های سنگین یا زخم‌های گوارشی می‌تواند منجر به کم‌خونی شود.
بیماری‌های مزمن: برخی بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های کلیوی یا سرطان‌ها می‌توانند تولید گلبول‌های قرمز را کاهش دهند.
اختلالات ژنتیکی و مغز استخوان: بیماری‌هایی مانند تالاسمی یا مشکلات مغز استخوان می‌توانند باعث کاهش تولید گلبول‌های قرمز شوند.

خستگی و ضعف
رنگ‌پریدگی
تنگی نفس
ضربان قلب نامنظم
سرگیجه یا سبکی سر
سردرد
دست‌ها و پاهای سرد
رشد ضعیف در کودکان

برای تشخیص این عارضه، پزشکان معمولاً از مجموعه‌ای از آزمایش‌های خون استفاده می‌کنند. برخی از آزمایش‌های رایج برای بررسی عبارتند از:

آزمایش شمارش کامل خون (CBC)

این آزمایش اصلی‌ترین روش تشخیص کم‌خونی است و شامل بررسی موارد زیر می‌شود:
شمارش گلبول‌های قرمز (RBC): تعداد گلبول‌های قرمز در خون را اندازه‌گیری می‌کند.
هموگلوبین (Hb): میزان هموگلوبین در خون را مشخص می‌کند.
هماتوکریت (Hct): درصد حجم گلبول‌های قرمز نسبت به کل خون را نشان می‌دهد.
شاخص‌های RBC (MCV, MCH, MCHC): اندازه و میزان هموگلوبین در گلبول‌های قرمز را بررسی می‌کند.
آزمایش فریتین: سطح فریتین در خون را اندازه‌گیری می‌کند که نشان‌دهنده میزان ذخایر آهن در بدن است.
آزمایش آهن سرم: میزان آهن موجود در خون را ارزیابی می‌کند.
آزمایش ظرفیت کل اتصال آهن (TIBC): توانایی خون برای اتصال به آهن و انتقال آن را بررسی می‌کند.
آزمایش ویتامین B12 و اسید فولیک: سطح ویتامین B12 و اسید فولیک در خون را که برای تولید گلبول‌های قرمز ضروری هستند، اندازه‌گیری می‌کند.
آزمایش‌های مغز استخوان: در موارد نادر و مشکوک به مشکلات مغز استخوان، این آزمایش برای ارزیابی تولید گلبول‌های قرمز انجام می‌شود.

این آزمایش با نمونه‌گیری از خون انجام می‌شود. ابتدا محل نمونه‌گیری با ضدعفونی‌کننده تمیز شده و تورنیکه برای برجسته‌کردن رگ‌ها بسته می‌شود. سپس سوزن استریل وارد ورید شده و خون به داخل لوله جمع‌آوری می‌شود. پس از خون‌گیری، سوزن خارج شده و محل نمونه‌گیری پانسمان می‌شود. نمونه به آزمایشگاه فرستاده شده و اجزای مختلف خون مانند هموگلوبین و گلبول‌های قرمز بررسی می‌شوند. نتایج معمولاً طی چند روز آماده و توسط پزشک تفسیر می‌شود.
آزمایشگاه لارا یکی از بهترین و دقیق ترین آزمایشگاه های شهر ری است که با پرسنل حرفه ای و جوابدهی دقیق بهترین خدمات را به بیماران ارائه می دهد.

نتایج آزمایش معمولاً شامل بررسی چندین شاخص مختلف خون است. در اینجا به برخی از این شاخص‌ها و تفسیر آنها اشاره می‌کنیم:

هموگلوبین (Hb)

نرمال: معمولاً بین 13.8 تا 17.2 گرم در دسی‌لیتر برای مردان و 12.1 تا 15.1 گرم در دسی‌لیتر برای زنان است.
پایین: سطح هموگلوبین پایین نشان‌دهنده کم‌خونی است و بسته به شدت کم‌خونی، ممکن است نیاز به درمان خاصی باشد.

شمارش گلبول‌های قرمز (RBC)

نرمال: معمولاً بین 4.7 تا 6.1 میلیون در هر میکرولیتر برای مردان و 4.2 تا 5.4 میلیون در هر میکرولیتر برای زنان است.
پایین: شمارش پایین گلبول‌های قرمز می‌تواند نشان‌دهنده کم‌خونی باشد و ممکن است به دلیل کاهش تولید یا از دست دادن خون باشد.

هماتوکریت (Hct)

نرمال: بین 40.7 تا 50.3 درصد برای مردان و 36.1 تا 44.3 درصد برای زنان است.
پایین: درصد پایین هماتوکریت نشان‌دهنده کم‌خونی و کاهش حجم گلبول‌های قرمز است.

حجم متوسط گلبول‌های قرمز (MCV)

نرمال: بین 80 تا 100 فمتولیتر است.
پایین (MCV کمتر از 80): نشان‌دهنده کم‌خونی میکروسیتیک است که معمولاً به دلیل کمبود آهن رخ می‌دهد.
بالا (MCV بیشتر از 100): نشان‌دهنده کم‌خونی ماکروسیتیک است که ممکن است به دلیل کمبود ویتامین B12 یا اسید فولیک باشد.

فریتین

نرمال: بین 20 تا 500 نانوگرم در میلی‌لیتر برای مردان و 20 تا 200 نانوگرم در میلی‌لیتر برای زنان است.
پایین: سطح پایین فریتین معمولاً نشان‌دهنده کمبود آهن و کم‌خونی ناشی از آن است.

آهن سرم

نرمال: بین 60 تا 170 میکروگرم در دسی‌لیتر است.
پایین: سطح پایین آهن سرم نشان‌دهنده کمبود آهن و ممکن است باعث کم‌خونی شود.

ظرفیت کل اتصال آهن (TIBC)

نرمال: بین 240 تا 450 میکروگرم در دسی‌لیتر است.
بالا: سطح بالای TIBC می‌تواند نشان‌دهنده کمبود آهن باشد.

تفسیر نتایج

کم‌خونی ناشی از کمبود آهن: سطح هموگلوبین، هماتوکریت، و آهن سرم پایین، و سطح TIBC بالا خواهد بود.
کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 یا اسید فولیک: سطح هموگلوبین و هماتوکریت پایین، اما MCV بالا است.
کم‌خونی ناشی از بیماری‌های مزمن: هموگلوبین و هماتوکریت پایین، ولی سطح آهن سرم نرمال یا پایین و TIBC پایین است.
پزشک بر اساس این نتایج، نوع کم‌خونی را تشخیص داده و درمان مناسب را پیشنهاد می‌دهد.

آنمی ناشی از کمبود آهن: تجویز مکمل‌های آهن و توصیه به مصرف غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز و سبزیجات برگ‌دار.
آنمی ناشی از کمبود ویتامین B12 یا اسید فولیک: تجویز مکمل‌های B12 یا اسید فولیک و در صورت لزوم تزریق ویتامین B12، همراه با توصیه به مصرف غذاهای غنی از این ویتامین‌ها.
آنمی ناشی از بیماری‌های مزمن: درمان بیماری زمینه‌ای، تجویز داروهای محرک تولید گلبول‌های قرمز و در صورت نیاز، مکمل‌های آهن یا ویتامین‌ها.
آنمی شدید: انتقال خون در موارد شدید و درمان‌های فوری برای تثبیت وضعیت بیمار.
آنمی ناشی از اختلالات ژنتیکی یا مغز استخوان: درمان‌های خاص مانند پیوند مغز استخوان و مدیریت بلندمدت بیماری.
پزشک بر اساس نتایج آزمایش‌ها و شرایط کلی بیمار، بهترین برنامه درمانی را انتخاب می‌کند. درمان ممکن است نیاز به تنظیمات دوره‌ای داشته باشد و پیگیری مداوم ضروری است.

این آزمایش یکی از مهم‌ترین ابزارها برای تشخیص و مدیریت این بیماری است که با بررسی گلبول‌های قرمز، هموگلوبین و سایر شاخص‌های خونی انجام می‌شود. همچنین می‌تواند به شناسایی علل کمبود خون مانند کمبود آهن، ویتامین B12، یا بیماری‌های مزمن کمک کند. تشخیص زودهنگام این عارضه از طریق این آزمایش، امکان درمان موثرتر و جلوگیری از بروز عوارض جدی‌تر را فراهم می‌سازد. با توجه به اینکه این عارضه می‌تواند بر کیفیت زندگی و عملکرد روزانه تأثیر بگذارد، انجام منظم این آزمایش به‌ویژه برای افراد در معرض خطر ضروری است. توجه به نتایج و توصیه‌های پزشک برای مدیریت صحیح و به‌موقع اهمیت حیاتی دارد.



منابع
mayoclinic
nhs