آیا نتیجه آزمایش تیروئید ممکن است اشتباه شود؟

آزمایش تیروئید یکی از آزمایش‌های رایج خون است که برای بررسی عملکرد غده تیروئید و اندازه‌گیری هورمون‌هایی مثل TSH، T3 و T4 انجام می‌شود. اگرچه این آزمایش بسیار کاربردی و مهم است، اما همیشه هم بدون خطا نیست و گاهی نتیجه آن ممکن است با شرایط واقعی بدن فرد تفاوت داشته باشد. این اختلاف معمولاً به دلیل عوامل بیرونی، شرایط بدنی یا نحوه انجام آزمایش رخ می‌دهد و لزوماً به معنی وجود بیماری نیست.عوامل شایع اشتباه در نتیجه آزمایش تیروئید را می‌توان بصورت زیر شرح داد:

زمان انجام آزمایش

مقدار هورمون TSH در طول روز تغییر می‌کند و آزمایش در ساعات مختلف ممکن است عدد متفاوتی نشان دهد.

مصرف داروها

بعضی داروها و مکمل‌ها می‌توانند به‌صورت موقت سطح هورمون‌های تیروئید را تغییر دهند.

ناشتا نبودن

خوردن غذا یا نوشیدنی قبل از آزمایش در برخی افراد روی نتیجه اثر می‌گذارد.

مصرف کافئین

قهوه، چای و نوشیدنی‌های انرژی‌زا ممکن است باعث تغییر جزئی در نتایج آزمایش شوند.

استرس و اضطراب

فشار عصبی و استرس شدید می‌تواند تعادل هورمونی بدن را به‌هم بزند.

فعالیت بدنی سنگین

ورزش شدید قبل از آزمایش ممکن است نتیجه هورمون‌ها را غیرطبیعی نشان دهد.

بارداری

تغییرات هورمونی دوران بارداری روی نتایج آزمایش تیروئید تأثیر می‌گذارد.

بیماری‌های دیگر بدن

برخی بیماری‌های غیرمرتبط با تیروئید می‌توانند عدد آزمایش را تغییر دهند.

خطاهای آزمایشگاهی

مشکلات مربوط به نمونه‌گیری، نگهداری خون یا دستگاه‌ها می‌تواند عامل خطا باشد.

تفاوت بین آزمایشگاه‌ها

استفاده از کیت‌ها و روش‌های مختلف باعث تفاوت جزئی در نتایج می‌شود.

هرکدام از عواملی که گفته شده می‌تواند در بروز اشتباه در آزمایش تیروئید موثر باشد. رعایت نکاتی برای جلوگیری از این عوامل می‌تواند درصد خطا را به حداقل برساند تا نتیجه آزمایش دقیق تر و متناسب با شخص باشد.

برای آسودگی خیال بیماران و سهولت در انجام آزمایش‌ها، آزمایشگاه لارا، آزمایشگاه طرف قرارداد با بیمه تأمین اجتماعی، امکان پذیرش بیمه و انجام کلیه تست‌های تیروئید با تعرفه مصوب را فراهم کرده است.

زمانی که آزمایش تیروئید انجام می‌شود زمان نمونه گیری نقش مهمی در دقیق بودن نتیجه آن دارد، چون میزان بعضی از هورمون‌های تیروئید در طول شبانه‌روز ثابت نیست و ممکن است بالا و پایین شود. به همین دلیل، انجام آزمایش در زمان‌های مختلف روز حتی اگر وضعیت تیروئید فرد تغییری نکرده باشد می‌تواند نتایج متفاوتی نشان دهد. در ادامه موارد مهم در رابطه با زمان نمونه‌گیری در آزمایش تیروئید را بررسی میکنیم:

ساعات صبح: سطح هورمون TSH معمولاً صبح‌ها بالاتر و پایدارتر است و نتیجه آزمایش دقیق‌تر گزارش می‌شود.

عصر یا شب: انجام آزمایش در ساعات پایانی روز ممکن است باعث کاهش عدد TSH و ایجاد اختلاف در نتیجه شود.

تغییر زمان آزمایش در دفعات مختلف: اگر هر دفعه آزمایش در زمان متفاوتی انجام شود، مقایسه نتایج ممکن است گمراه‌کننده باشد.

شیفت کاری شبانه: افرادی که شب‌کار هستند ممکن است چرخه طبیعی هورمون‌هایشان تغییر کرده باشد.

نمونه‌گیری پس از بی‌خوابی: کم‌خوابی یا بیدار ماندن طولانی می‌تواند هورمون‌ها را موقتاً دچار نوسان کند.

عدم رعایت زمان ثابت برای پیگیری آزمایش: برای بررسی روند بیماری، بهتر است آزمایش‌ها همیشه در یک ساعت مشخص انجام شوند.

یکی از دلایلی که باعث می‌شود نتیجه آزمایش تیروئید گاهی اشتباه یا گمراه‌کننده به نظر برسد، تفاوت‌های طبیعی بدن زنان و مردان است. شرایط هورمونی، چرخه‌های زیستی و حتی واکنش بدن به استرس در دو جنس متفاوت است و اگر این تفاوت‌ها هنگام تفسیر آزمایش در نظر گرفته نشوند ممکن است نتیجه آزمایش به ‌درستی نشان‌دهنده وضعیت واقعی تیروئید نباشد.
تفاوت نتایج آزمایش تیروئید در زنان و مردان را می‌توان بصورت زیر دسته‌بندی نمود:

تأثیر هورمون‌های جنسی

هورمون‌هایی مثل استروژن در زنان می‌توانند روی مقدار هورمون‌های تیروئیدی در خون اثر بگذارند و باعث شوند نتایج آزمایش بالاتر یا پایین‌تر از واقعیت دیده شوند. اگر این موضوع در نظر گرفته نشود، ممکن است نتیجه آزمایش اشتباه تفسیر شود.

چرخه قاعدگی در زنان

در زمان‌های مختلف چرخه ماهانه سطح برخی هورمون‌ها تغییر می‌کند و این نوسان می‌تواند روی جواب آزمایش تیروئید تأثیر بگذارد. انجام آزمایش در زمان‌های متفاوت ممکن است نتایج متفاوتی ایجاد کند که لزوماً نشان‌دهنده بیماری نیست.

بارداری و تغییرات هورمونی شدید

در زنان باردار، تغییرات هورمونی طبیعی می‌تواند سطح TSH و T4 را تغییر دهد. بدون در نظر گرفتن شرایط بارداری، ممکن است نتیجه آزمایش به‌اشتباه وغیرطبیعی گزارش شود.

شیوع بالاتر بیماری‌های تیروئید در زنان

چون اختلالات تیروئید در زنان شایع‌تر است، احتمال حساسیت بیش از حد به نتایج آزمایش وجود دارد. این موضوع گاهی باعث تشخیص زودهنگام یا حتی اشتباه می‌شود.

پایداری نسبی هورمون‌ها در مردان

در مردان نوسان هورمونی کمتر است و نتایج آزمایش معمولاً ثابت‌تر هستند. به همین دلیل تفاوت‌های جزئی در نتیجه آزمایش مردان ممکن است کمتر مورد توجه قرار بگیرد یا نادیده گرفته شود.

آزمایش را در زمان مناسب انجام دهید

بهترین زمان برای انجام آزمایش تیروئید معمولاً صبح و در ساعات اولیه روز است، چون سطح هورمون TSH در طول روز نوسان دارد. انجام آزمایش در ساعات مختلف ممکن است باعث تفاوت در نتیجه شود، بدون اینکه مشکلی در عملکرد تیروئید وجود داشته باشد.

قبل از آزمایش داروهای خود را اطلاع دهید

برخی داروها مثل لووتیروکسین، قرص‌های هورمونی، استروئیدها و حتی بعضی مکمل‌ها می‌توانند نتیجه آزمایش تیروئید را تغییر دهند. اگر این موضوع به آزمایشگاه یا پزشک گفته نشود، احتمال تفسیر اشتباه جواب آزمایش افزایش پیدا می‌کند.

مصرف داروی تیروئید را طبق نظر پزشک تنظیم کنید

در اغلب موارد توصیه می‌شود داروی تیروئید در روز آزمایش، بعد از نمونه‌گیری مصرف شود. خوردن دارو چند ساعت قبل از آزمایش ممکن است باعث بالا یا پایین نشان دادن کاذب هورمون‌ها شود.

از استرس و بی‌خوابی قبل از آزمایش پرهیز کنید

استرس شدید، اضطراب و کم‌خوابی می‌توانند ترشح هورمون‌های بدن را تغییر دهند و روی نتیجه آزمایش تیروئید اثر بگذارند. داشتن خواب کافی و آرامش نسبی قبل از آزمایش به واقعی‌تر بودن نتیجه کمک می‌کند.

اگر بیمار هستید یا عفونت دارید، زمان آزمایش را به تعویق بیندازید

بیماری‌های حاد، تب یا عفونت‌ها می‌توانند باعث تغییر موقتی در نتایج آزمایش تیروئید شوند. انجام آزمایش در این شرایط ممکن است نتیجه‌ای بدهد که نمایانگر وضعیت واقعی تیروئید نباشد.

آزمایش‌های بعدی را در یک آزمایشگاه ثابت انجام دهید

روش‌های اندازه‌گیری و دستگاه‌ها در آزمایشگاه‌های مختلف ممکن است کمی تفاوت داشته باشند. انجام آزمایش‌های پیگیری در یک مرکز ثابت باعث می‌شود نتایج قابل مقایسه‌تر و دقیق‌تر باشند.

ناشتا بودن یا نبودن را طبق دستور رعایت کنید

اگرچه بیشتر آزمایش‌های تیروئید نیاز به ناشتا بودن ندارند، اما در صورت همزمانی با آزمایش‌های دیگر، رعایت شرایط توصیه‌شده اهمیت دارد. بی‌توجهی به این موضوع ممکن است باعث سردرگمی در تفسیر نتایج شود.

بارداری یا تغییرات هورمونی را حتماً اعلام کنید

بارداری، یائسگی یا مصرف داروهای هورمونی می‌توانند سطح هورمون‌های تیروئید را تغییر دهند. اگر این شرایط گفته نشود، ممکن است نتیجه آزمایش به‌اشتباه غیرطبیعی گزارش شود.

نتیجه آزمایش را فقط بر اساس یک عدد قضاوت نکنید

تفسیر آزمایش تیروئید باید همراه با علائم بالینی، سابقه بیماری و سایر تست‌ها انجام شود. تصمیم‌گیری صرفاً بر اساس یک نتیجه آزمایش می‌تواند گمراه‌کننده و نادرست باشد.

نتیجه آزمایش تیروئید همیشه به‌طور کامل نمایانگر وضعیت واقعی بدن نیست. عواملی مثل مصرف داروهای خاص، استرس، بی‌خوابی، بارداری یا حتی زمان نمونه‌گیری می‌توانند باعث تغییر اعداد آزمایش شوند و تصویر نادرستی از عملکرد تیروئید بدهند. همچنین تفاوت‌های طبیعی بین زنان و مردان، دستگاه‌های آزمایشگاهی مختلف و شرایط نگهداری نمونه خون از دیگر دلایل خطا هستند. انتخاب آزمایشگاه معتبر و اطلاع دادن شرایط جسمی و دارویی به پزشک، بهترین راه برای دستیابی به پاسخ دقیق و قابل اعتماد است.
برای دریافت نتیجه‌ای مطمئن و دقیق، مراجعه به آزمایشگاه لارا، بهترین آزمایشگاه شهرری می‌تواند اولین قدم صحیح در مسیر بررسی سلامت تیروئید شما باشد. برای ارتباط با مجموعه لارا میتوانید از دکمه دریافت نوبت و یا از طریق شماره تلفن 02155961885 اقدام نمایید.


منابع
verywellhealth.com
pmc.ncbi.nlm.nih.gov