HGB چیست؟ همه‌چیز درباره هموگلوبین و تفسیر آزمایش خون

HGB مخفف هموگلوبین (Hemoglobin) است، پروتئینی حیاتی در گلبول‌های قرمز خون که وظیفه اصلی آن حمل اکسیژن از ریه‌ها به بافت‌ها و بازگرداندن دی‌اکسید کربن به ریه‌ها برای دفع از بدن است. هموگلوبین همچنین به حفظ تعادل اسید و باز (pH) خون کمک می‌کند. نقش‌های اصلی HGB شامل موارد زیر است:
حمل اکسیژن: هموگلوبین با اتصال به اکسیژن در ریه‌ها، آن را به سلول‌های بدن منتقل می‌کند. این انتقال برای عملکرد صحیح سلول‌ها و تولید انرژی ضروری است.
بازگرداندن دی‌اکسید کربن: هموگلوبین دی‌اکسید کربن را از سلول‌ها جمع‌آوری و به ریه‌ها بازمی‌گرداند تا از طریق تنفس دفع شود.
تنظیم pH خون: هموگلوبین با حمل دی‌اکسید کربن و تبدیل آن به بی‌کربنات، به حفظ تعادل اسید و باز کمک می‌کند.

هموگلوبین نقشی کلیدی در سلامت عمومی بدن دارد و برای عملکرد طبیعی تمام اندام‌ها حیاتی است. برخی از نقش‌های کلیدی HGB شامل:
اکسیژن‌رسانی به سلول‌ها و بافت‌ها: هموگلوبین اکسیژن را به بافت‌های بدن منتقل می‌کند. اکسیژن برای متابولیسم سلولی و تولید انرژی ضروری است. بدون اکسیژن کافی، فرد ممکن است دچار ضعف و خستگی شود.
پیشگیری از کم‌خونی: سطح کافی هموگلوبین برای جلوگیری از کم‌خونی ضروری است. کمبود آن باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و ایجاد علائمی مانند ضعف، سرگیجه و خستگی می‌شود.
نقش در رشد و توسعه بدن: اکسیژن‌رسانی مناسب برای رشد کودکان و نوجوانان حیاتی است. کمبود هموگلوبین در کودکان می‌تواند به کاهش رشد و ضعف جسمی و ذهنی منجر شود.

سطح نرمال هموگلوبین (با توجه به سن و جنسیت)

مردان بالغ: 13.8 تا 17.2 گرم در دسی‌لیتر (g/dL)
زنان بالغ: 12.1 تا 15.1 گرم در دسی‌لیتر
کودکان: 11 تا 16 گرم در دسی‌لیتر (بسته به سن)
نوزادان: 14 تا 24 گرم در دسی‌لیتر

عواملی تاثیر گذار بر سطح هموگلوبین

بارداری: در دوران بارداری به دلیل افزایش حجم خون، سطح هموگلوبین ممکن است کاهش یابد.
ارتفاع بالا: افراد ساکن در مناطق مرتفع به دلیل کمبود اکسیژن، معمولاً سطح هموگلوبین بالاتری دارند.

کمبود آهن: شایع‌ترین علت، ناشی از تغذیه نامناسب یا خونریزی.
از دست دادن خون: ناشی از جراحات، قاعدگی شدید یا خونریزی‌های داخلی.
کمبود ویتامین B12 یا فولات: برای تولید گلبول‌های قرمز ضروری هستند.
بیماری‌های مزمن: مانند دیابت، بیماری‌های کلیوی یا سرطان.
اختلالات مغز استخوان: مانند لوسمی.
بیماری‌های همولیتیک: تخریب زودرس گلبول‌های قرمز.
سوءجذب مواد مغذی: مانند بیماری کرون یا سلیاک.
عفونت‌های مزمن: که تولید گلبول‌های قرمز را مختل می‌کنند.

زندگی در ارتفاعات بالا: به دلیل کمبود اکسیژن.
بیماری‌های ریوی مزمن: مانند COPD که اکسیژن‌رسانی را کاهش می‌دهند.
بیماری‌های قلبی: که باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها می‌شوند.
پلی‌سیتمی ورا: بیماری نادر افزایش تولید گلبول‌های قرمز.
کمبود اکسیژن مزمن: مانند آپنه خواب.
مصرف دخانیات: سیگار باعث کاهش اکسیژن و افزایش هموگلوبین می‌شود.
دهیدراسیون (کم‌آبی): کم‌آبی باعث غلظت خون و افزایش هموگلوبین می‌شود.
بیماری‌های کلیوی: افزایش تولید هورمون اریتروپویتین.

مصرف غذاهای غنی از آهن

آهن برای تولید هموگلوبین ضروری است. مصرف غذاهایی مثل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، حبوبات (عدس، لوبیا)، مغزها و دانه‌ها می‌تواند به افزایش سطح آهن و در نتیجه هموگلوبین کمک کند.

افزایش مصرف ویتامین C

ویتامین C به جذب بهتر آهن کمک می‌کند. ترکیب غذاهای غنی از آهن با ویتامین C (مانند مرکبات، کیوی، فلفل دلمه‌ای و توت‌فرنگی) می‌تواند مؤثر باشد.

مصرف ویتامین B12 و فولات (اسید فولیک)

ویتامین‌های B12 و فولات برای تولید گلبول‌های قرمز ضروری هستند. مصرف غذاهایی مانند گوشت، تخم‌مرغ، محصولات لبنی و سبزیجات برگ سبز می‌تواند به بهبود سطح هموگلوبین کمک کند.

هیدراته بودن بدن

نوشیدن آب کافی برای حفظ حجم خون و بهبود عملکرد هموگلوبین ضروری است. کم‌آبی بدن می‌تواند سطح هموگلوبین را به‌طور موقت افزایش دهد.

اجتناب از مصرف زیاد چای و قهوه

مصرف زیاد چای و قهوه می‌تواند جذب آهن را کاهش دهد. بهتر است از مصرف بیش از حد این نوشیدنی‌ها خودداری کنید، به‌ویژه بلافاصله بعد از وعده‌های غذایی.

استفاده از مکمل‌های آهن

در صورتی که سطح هموگلوبین به شدت پایین باشد، پزشک ممکن است مکمل‌های آهن تجویز کند. مصرف این مکمل‌ها باید تحت نظر پزشک باشد تا از مشکلات جانبی مانند یبوست یا حالت تهوع جلوگیری شود.
این تغییرات ساده در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌تواند به بهبود سطح هموگلوبین و افزایش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن کمک کند.

هموگلوبین نقش حیاتی در سلامت بدن دارد و سطح آن باید در محدوده نرمال حفظ شود. کاهش یا افزایش غیرطبیعی سطح هموگلوبین می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی باشد. انجام آزمایش‌های منظم خون و مشاوره با پزشک در صورت مشاهده علائمی مانند خستگی، سرگیجه، یا مشکلات تنفسی ضروری است.
آزمایشگاه لارا با ارائه خدمات تخصصی و دقیق، به عنوان بهترین آزمایشگاه در شهر ری و جنوب تهران شناخته می‌شود. برای انجام آزمایش‌های پزشکی خود با اطمینان به آزمایشگاه لارا مراجعه کنید و نتایج سریع و مطمئن دریافت کنید.


منابع
medlineplus
mayoclinic