چه رنگی از مدفوع خطرناک است و می‌تواند نشانه بیماری باشد؟

کدام رنگ مدفوع خطرناک است و چه بیماری‌ هایی را نشان می ‌دهد؟
تیم تولید محتوا ایران نوبت
1404/07/29

کدام رنگ مدفوع خطرناک است؟

کدام رنگ مدفوع خطرناک است؟
رنگ مدفوع یکی از شاخص‌های مهم سلامت بدن است و می‌تواند نشانه‌ای از عملکرد دستگاه گوارش، کبد و صفرا باشد. در واقع تغییر رنگ مدفوع اغلب نخستین علامت اختلال در هضم، جذب یا گردش صفرا محسوب می‌شود ولی همیشه تغییر رنگ نشانه قطعی بیماری نیست و عوامل غذایی و دارویی نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند.

قهوه‌ای طبیعی

رنگ طبیعی مدفوع معمولاً قهوه‌ای روشن تا تیره است. این رنگ به دلیل وجود ماده‌ای به نام استرکوبیلین ایجاد می‌شود که از تجزیه بیلی‌روبین در کبد حاصل می‌شود. استرکوبیلین در مسیر صفرا به روده منتقل می‌شود و رنگ طبیعی مدفوع را می‌سازد. در صورتی که قوام مدفوع نیز طبیعی باشد این رنگ نشانه سلامت دستگاه گوارش است.

سیاه یا قیری

رنگ سیاه به‌ویژه اگر قیری و براق باشد می‌تواند هشدار دهنده باشد. این حالت اغلب ناشی از خونریزی در قسمت‌های بالایی دستگاه گوارش مانند معده یا مری است. این وضعیت معمولاً به دلیل وجود خون هضم‌شده در مسیر گوارش ایجاد می‌شود و علل شایع عبارتند از:
زخم معده یا دوازدهه (اثنی‌عشر)
خونریزی ناشی از واریس مری در بیماران کبدی
تومورهای گوارشی
مصرف داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن یا آسپیرین
گاهی مصرف مکمل آهن یا قرص بیسموت (مثل داروی پپتو بیسمول) نیز می‌تواند باعث سیاه شدن مدفوع شود اما در این حالت معمولاً قیری و براق نیست.

قرمز یا خونی

رنگ قرمز معمولاً نشانه وجود خون تازه در روده بزرگ یا مقعد است. بسته به شدت و محل خونریزی، مدفوع ممکن است کاملاً قرمز یا فقط دارای رگه‌هایی از خون باشد. از مهم‌ترین علل این تغییر رنگ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بواسیر (هموروئید)
شقاق یا ترک مقعد
کولیت یا التهاب روده بزرگ
پولیپ یا سرطان کولون
در صورت مشاهده خون در مدفوع مراجعه فوری به پزشک ضروری است تا با کولونوسکوپی علت دقیق مشخص شود.
کدام رنگ مدفوع خطرناک است؟

زرد رنگ

مدفوع زرد چرب و براق است و اغلب بوی تندی دارد. این وضعیت معمولاً نشانه اختلال در جذب چربی‌ها است. وقتی صفرا یا آنزیم‌های پانکراس به اندازه کافی ترشح نمی‌شوند چربی در روده تجزیه نشده باقی می‌ماند و مدفوع رنگ زرد پیدا می‌کند. علل شایع عبارتند از:
التهاب مزمن پانکراس (پانکراتیت مزمن)
بیماری سلیاک (حساسیت به گلوتن)
انسداد یا اختلال در مجاری صفراوی
در صورت ادامه این وضعیت باید بررسی‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری انجام شود.
انجام این بررسی‌ها در یک آزمایشگاه طرف قرارداد بیمه تامین اجتماعی به شما کمک می‌کند تا بدون نگرانی از هزینه‌ها نتایج دقیق و قابل اعتمادی برای ارزیابی عملکرد گوارش خود دریافت کنید.

خاکستری یا سفید

رنگ سفید یا خاکستری نشان‌دهنده عدم ترشح صفرا به روده است. بیلی‌روبین که وظیفه رنگدهی به مدفوع را دارد به دلیل انسداد مسیر صفرا وارد روده نمی‌شود. این وضعیت معمولاً ناشی از:
سنگ صفراوی
تومورهای پانکراس یا مجاری صفراوی
هپاتیت یا سیروز کبدی
عوارض بعد از جراحی‌های صفراوی
اگر این رنگ همراه با زردی پوست یا تیره شدن ادرار باشد باید سریعاً به پزشک مراجعه شود زیرا ممکن است نشانه بیماری جدی کبدی باشد.

سبز رنگ

مدفوع سبز معمولاً بی‌خطر است و ناشی از عبور سریع غذا از روده است که در نتیجه صفرا فرصت تجزیه کامل ندارد. همچنین مصرف زیاد سبزیجات برگ‌دار مانند اسفناج یا مکمل‌های آهن و حتی رنگ‌های خوراکی سبز می‌تواند باعث این تغییر شود. اما اگر با اسهال طولانی یا کاهش وزن همراه باشد، باید بررسی شود.

نارنجی

رنگ نارنجی اغلب به دلیل مصرف زیاد مواد غذایی حاوی بتاکاروتن (مثل هویج، کدو تنبل یا سیب‌زمینی شیرین) ایجاد می‌شود. با این حال در برخی موارد می‌تواند نشانه مشکلات صفراوی باشد به‌ویژه اگر با علائم دیگری مانند تهوع یا درد در سمت راست شکم همراه شود.

پارامترهای مهم در آزمایش مدفوع

پارامترهای مهم در آزمایش مدفوع
آزمایش مدفوع یا Stool Analysis یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای بررسی سلامت سیستم گوارش است. این آزمایش می‌تواند وجود خون، چربی، انگل یا التهاب را مشخص کند و اطلاعات ارزشمندی درباره عملکرد کبد، پانکراس و روده ارائه دهد. گاهی در این آزمایش ترکیبات شیمیایی خاصی مانند بیلی‌روبین، پروتئین یا قند نیز بررسی می‌شوند تا اختلالات احتمالی در فرآیندهای هضمی و جذب مواد غذایی مشخص شود. همچنین می‌توان از آن برای پیگیری روند درمان بیماری‌های گوارشی یا بررسی علت اسهال مزمن و سوء جذب استفاده کرد.

اهمیت مشاهده مداوم تغییر رنگ مدفوع

تغییر رنگ مدفوع اگر به‌صورت مقطعی و کوتاه‌مدت رخ دهد، معمولاً جای نگرانی ندارد و می‌تواند ناشی از تغییر در رژیم غذایی یا مصرف برخی داروها باشد. اما زمانی که این تغییر برای چند روز متوالی ادامه پیدا کند یا به‌طور مکرر تکرار شود لازم است با دقت بیشتری بررسی شود. چنین حالتی ممکن است نشانه‌ای از وجود بیماری‌های مزمن دستگاه گوارش، کبد یا مجاری صفراوی باشد که در مراحل ابتدایی معمولاً بدون علامت واضح ظاهر می‌شوند.
ثبت و توجه به تغییرات رنگ، قوام و بوی مدفوع در بازه‌های زمانی مختلف می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت سلامت بدن ارائه دهد. این موضوع به‌ویژه برای افرادی که سابقه مشکلات گوارشی، کبدی یا مصرف طولانی‌مدت دارو دارند از اهمیت بیشتری برخوردار است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر تغییر رنگ مدفوع بیش از چند روز ادامه پیدا کند یا با علائم دیگری همراه باشد باید به پزشک مراجعه کنید. علائم هشداردهنده شامل موارد زیر است:
درد شکم یا نفخ مداوم
تب یا احساس ضعف عمومی
کاهش وزن غیرقابل توجیه
زردی پوست و چشم‌ها
خستگی، تهوع یا استفراغ مکرر
تغییر اشتها یا کاهش میل به غذا
وجود خون یا تغییر شدید در رنگ مدفوع

پزشک معمولاً برای تشخیص علت اصلی مراحل زیر را انجام می‌دهد:
بررسی شرح حال دقیق و سابقه پزشکی بیمار
انجام معاینه شکمی
درخواست آزمایش‌هایی مانند:
آزمایش مدفوع (Stool Analysis)
آزمایش خون برای بررسی عفونت یا کم‌خونی
سونوگرافی شکم و لگن
کولونوسکوپی یا آندوسکوپی

در صورت شک به بیماری‌های کبدی یا صفراوی پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی زیر را تجویز کند:
بررسی آنزیم‌های کبدی (ALT، AST، ALP، بیلی‌روبین)
MRI یا CT اسکن شکم برای ارزیابی دقیق‌تر مجاری صفراوی و کبد

نکته مهم: در کودکان و سالمندان تغییر رنگ مدفوع باید سریع‌تر بررسی شود زیرا ممکن است نشانه عفونت‌های روده‌ای، سوء‌جذب یا مشکلات مزمن گوارشی باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

کلام پایانی

رنگ مدفوع سرنخ مهمی از سلامت گوارش است. بسیاری از تغییرات رنگ بی‌خطرند اما برخی می‌توانند نشانه بیماری ‌های مهمی مانند خونریزی داخلی یا اختلالات کبدی باشند. توجه به تغییرات مداوم رنگ و قوام مدفوع و انجام آزمایش ‌های دوره‌ای بهترین راه برای حفظ سلامت گوارش و پیشگیری از بیماری‌های جدی است.اگر تغییر رنگ با علائمی مانند درد، تهوع یا تغییر در اشتها همراه باشد بهتر است بررسی تخصصی انجام شود. برای تشخیص دقیق‌تر علت این تغییرات می‌توانید به آزمایشگاه پاتوبیولوژی لارا بهترین آزمایشگاه در شهرری مراجعه کنید تا آزمایش‌های تخصصی گوارشی با دقت بالا انجام شود همچنین برای دریافت مشاوره می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت و یا از طریق شماره تماس 02155961885 اقدام کنید.

منابع
mayoclinic.org
clevelandclinic

ممکن است موقتاً روشن‌تر شود. اگر به خاکستری/سفید برسد یا همراه زردی باشد فوراً پیگیری کنید.

بله؛ می‌توانند سبب اسهال و تغییر رنگ شوند. در صورت اسهال شدید یا طولانی احتمال کولیت ناشی از آنتی‌بیوتیک بررسی شود.

می‌تواند مدفوع را سفت‌تر و کمی تیره‌تر کند. هیدراتاسیون مناسب رنگ و قوام را بهبود می‌دهد.

لیست نظرات

سینا حسینی

به نظرم یکی از بهترین آزمایشگاه‌ها تو محدوده‌ست هم برخورد خوب دارن هم جواب‌هاشون دقیق و قابل اعتماده.

مریم قادری

واقعاً خوشم اومد از برخوردشون. برای آزمایش مدفوع دخترم رفته بودم خیلی محترمانه راهنمایی کردن که چطور نمونه رو جمع کنیم.

حامد مولایی

من چند بار برای آزمایش خون و چکاپ رفتم لارا هر بار بدون معطلی انجام شد.


آزمایشگاه پاتوبیولوژی لارا | بهترین آزمایشگاه در شهرری