کدام آزمایش‌ها برای کودکان ضروری و واجب است؟

برای اطمینان از سلامت عمومی کودکان انجام چند آزمایش ساده و مهم در آزمایشگاه می‌تواند اطلاعات حیاتی را در اختیار والدین و پزشکان قرار دهد. آزمایش‌هایی مانند شمارش سلول‌های خونی (CBC) به شناسایی مشکلاتی چون کم‌خونی یا عفونت‌ها کمک می‌کند در حالی که اندازه‌گیری سطح گلوکز، چربی‌ها و پروتئین‌ها می‌تواند نشانگر اختلالات متابولیک باشد. همچنین آزمایش‌های عملکرد کبد و کلیه به ویژه در دوران رشد از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند تا هرگونه مشکل پنهان قبل از آنکه جدی شود شناسایی گردد. علاوه بر این بررسی سطح هورمون‌های تیروئید و ویتامین D می‌تواند به پزشک کمک کند تا اختلالات هورمونی یا کمبودهای تغذیه‌ای را تشخیص دهد. این آزمایش‌ها نه تنها به شناسایی مشکلات موجود کمک می‌کنند بلکه نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقای سلامت کلی کودکان دارند.

انجام این آزمایش‌ها برای کودکان زمانی انجام می‌شود که پزشک نیاز به بررسی سلامت عمومی، تشخیص بیماری‌ها یا پیگیری وضعیت خاصی داشته باشد. این آزمایش‌ها ممکن است در مواردی مانند کم‌خونی، عفونت‌های مزمن، مشکلات متابولیک، یا اختلالات رشد تجویز شوند. همچنین در صورتی که کودک علائم غیرعادی مانند خستگی مفرط، رنگ‌پریدگی، یا مشکلات گوارشی داشته باشد آزمایش خون می‌تواند به شناسایی علل این مشکلات کمک کند. به طور کلی انجام این آزمایش‌ها به‌ویژه در دوره‌های رشد برای پیشگیری از بیماری‌های پنهان و کنترل سلامت کودک اهمیت دارد.

آزمایش ادرار در کودکان می‌تواند به شناسایی مشکلات کلیوی و ادراری کمک کند. در اینجا چند پارامتر آزمایشگاهی و اهمیت آن‌ها را توضیح می‌دهیم:

گلوکز

نباید در ادرار باشد. وجود گلوکز ممکن است نشان‌دهنده دیابت باشد (مقدار طبیعی: کمتر از ۰.۱ گرم در دسی‌لیتر).

پروتئین

مقدار پروتئین بالا می‌تواند نشانه مشکلات کلیوی باشد (مقدار طبیعی: کمتر از ۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر).

گلبول‌های سفید (WBC)

نشان‌دهنده عفونت ادراری است. مقدار طبیعی باید کمتر از ۵۰ در میلی‌لیتر باشد.

گلبول‌های قرمز (RBC)

خون در ادرار ممکن است به مشکلاتی مانند سنگ کلیه اشاره کند (مقدار طبیعی: صفر یا بسیار کم).

کیتون‌ها

وجود کیتون‌ها ممکن است نشان‌دهنده دیابت یا اختلالات متابولیک باشد (مقدار طبیعی: صفر).

نیتریت‌ها

وجود نیتریت‌ها معمولاً به عفونت‌های باکتریایی اشاره دارد (مقدار طبیعی: صفر).

آزمایش‌های ژنتیکی در کودکان می‌توانند به شناسایی بیماری‌های ارثی و ژنتیکی که ممکن است در مراحل ابتدایی علائمی نداشته باشند کمک کنند. این آزمایش‌ها می‌توانند بیماری‌هایی مانند تالاسمی، سیستیک فیبروزیس، یا اختلالات قلبی ژنتیکی را تشخیص دهند. همچنین آزمایش‌های ژنتیکی می‌توانند به شناسایی اختلالات متابولیک، مشکلات رشد یا بیماری‌های ژنتیکی نادر که ممکن است در خانواده‌ها وجود داشته باشد کمک کنند. انجام این آزمایش‌ها به‌ویژه برای کودکان با سابقه خانوادگی بیماری‌های ژنتیکی مهم است زیرا تشخیص زود هنگام می‌تواند به درمان‌های پیشگیرانه و مدیریت بهتر بیماری کمک کند.

برای پیگیری این موضوع در بچه ها آزمایش‌های خاصی وجود دارند که می‌توانند به تشخیص هرگونه اختلال در روند طبیعی رشد کمک کنند. یکی از مهم‌ترین آزمایش‌ها اندازه‌گیری سطح هورمون‌های رشد مانند هورمون رشد (GH) است. این هورمون باید در محدوده طبیعی خود قرار داشته باشد (معمولاً بین ۰ تا ۵ نانوگرم بر میلی‌لیتر) تا نشان دهد که کودک در مسیر رشد طبیعی قرار دارد. در صورت وجود علائمی مانند رشد سریع یا کند آزمایش‌هایی مانند سطح هورمون تیروئید (T3 و T4) نیز ممکن است انجام شود چرا که اختلالات تیروئید می‌تواند باعث بلوغ زودرس یا تاخیر در رشد شود. همچنین آزمایش LH (هورمون لوتئینیزه) و FSH (هورمون محرک فولیکول) می‌تواند برای شناسایی بلوغ زودرس در دختران و پسران مفید باشد. مقدار LH در دوران بلوغ طبیعی معمولاً بیشتر از ۰.۵ میلی‌متر در دسی‌لیتر است. علاوه بر این آزمایش سطح استروژن (در دختران) یا تستوسترون (در پسران) می‌تواند به شناسایی تغییرات هورمونی که به بلوغ زودرس اشاره دارند کمک کند. این آزمایش‌ها به پزشک این امکان را می‌دهند که وضعیت رشدی کودک را به‌دقت ارزیابی کند و در صورت نیاز اقدامات درمانی مناسب را آغاز کند.

این تست‌ها می‌توانند به شناسایی مشکلات گوارشی مانند سوءهاضمه، رفلاکس معده، یا بیماری‌های مزمن مانند بیماری سلیاک یا مشکلات پانکراس کمک کنند. یکی از آزمایش‌های معمول آزمایش‌های خون برای بررسی عملکرد کبد است. برای مثال اندازه‌گیری سطح آنزیم‌های کبدی مانند ALT و AST که در صورت آسیب کبدی افزایش می‌یابند می‌تواند به شناسایی بیماری‌های کبدی کمک کند. مقادیر طبیعی این آنزیم‌ها معمولاً باید کمتر از ۴۰ واحد در لیتر باشند.
آزمایش‌های عملکرد پانکراس می‌توانند به شناسایی مشکلات هضمی که به دلیل عدم تولید آنزیم‌های هضمی به‌وجود می‌آیند کمک کنند. همچنین در صورت وجود علائم بیماری سلیاک، آزمایش آنتی‌بادی‌های ضد گلوتن در خون می‌تواند نشان دهد که آیا کودک به این بیماری مبتلا است یا نه. مقدار طبیعی این آنتی‌بادی‌ها معمولاً باید کمتر از ۲۰ واحد در میلی‌لیتر باشد.
برای مشکلات معده آزمایش تنفس هیدروژن برای شناسایی عدم تحمل لاکتوز یا سایر مشکلات گوارشی ناشی از باکتری‌های روده نیز مفید است. این آزمایش به کمک اندازه‌گیری گازهای تولید شده توسط باکتری‌ها در روده به پزشک کمک می‌کند تا علت اصلی علائم گوارشی کودک را شناسایی کند. در مجموع این آزمایش‌ها می‌توانند به تشخیص دقیق و درمان سریع مشکلات گوارشی و هضمی در کودکان کمک کنند.

برای شناسایی این مشکلات در خردسالان آزمایش‌های ویژه‌ای به منظور ارزیابی عملکرد سیستم ایمنی و شناسایی اختلالات ممکن انجام می‌شود. برخی از مهم‌ترین پارامترهای آزمایشگاهی که در این زمینه مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
شمارش سلول‌های خون (CBC): این آزمایش برای اندازه‌گیری تعداد گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها استفاده می‌شود. افزایش یا کاهش تعداد گلبول‌های سفید می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات ایمنی باشد.
آزمایش آنتی‌بادی‌ها: اندازه‌گیری سطوح مختلف آنتی‌بادی‌ها در خون مانند IgG، IgM و IgA می‌تواند نشان‌دهنده نقص‌های ایمنی باشد. این آزمایش‌ها برای تشخیص بیماری‌های خودایمنی و عفونت‌های مزمن مفید هستند.
آزمایش سلول‌های T و B: بررسی تعداد و عملکرد سلول‌های T و B که به ترتیب مسئول دفاع از بدن در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها هستند می‌تواند به شناسایی اختلالات سیستم ایمنی کمک کند.
سطح کمپلمان‌ها: کمپلمان‌ها پروتئین‌هایی هستند که به پاسخ ایمنی بدن در برابر عفونت‌ها کمک می‌کنند. اندازه‌گیری این پارامتر می‌تواند نشان‌دهنده کمبود یا نقص در سیستم ایمنی باشد.
آزمایش فعالیت NK Cells (سلول‌های کشنده طبیعی): این آزمایش برای بررسی توانایی سلول‌های کشنده طبیعی در مقابله با عفونت‌ها و سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
آزمایش‌های ژنتیکی: در مواردی که اختلالات ایمنی ارثی مشکوک باشند آزمایش‌های ژنتیکی می‌توانند به شناسایی نقص‌های خاص در ژن‌های مرتبط با سیستم ایمنی کمک کنند.
آزمایش‌های خودایمنی: برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های خودایمنی مانند ANA (آنتی‌بادی ضد هسته‌ای) و ASCA (آنتی‌بادی‌های ضد گلیکان‌های دیواره باکتری) استفاده می‌شود که می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا بیماری‌های روده‌ای باشد.

زمان مناسب برای انجام آزمایش‌های پزشکی در خردسالان بستگی به شرایط خاص هر کودک، سابقه خانوادگی بیماری‌ها و علائم بالینی دارد. با این حال، چندین زمان و شرایط عمومی وجود دارد که انجام آزمایش‌های پزشکی را ضروری می‌کند:

زمان‌های معمول بررسی سلامت عمومی

در سنین مختلف، آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون، آزمایش ادرار و چکاپ‌های عمومی برای بررسی وضعیت سلامت کودک انجام می‌شود. این آزمایش‌ها معمولاً در زمان‌های معمول مراجعه به پزشک (برای مثال، در ۶ ماهگی، ۱ سالگی و سپس هر دو سال یک‌بار) انجام می‌شوند.

در صورت مشاهده علائم غیرعادی

اگر کودک دچار علائم خاصی مانند خستگی مفرط، کاهش وزن، درد شکم، تب بدون علت مشخص یا علائم تنفسی باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون، سونوگرافی یا رادیوگرافی تجویز کند.

در صورت داشتن سابقه خانوادگی بیماری‌های خاص

اگر در خانواده کودک بیماری‌های خاصی مانند بیماری‌های قلبی، دیابت، سرطان یا بیماری‌های ارثی وجود داشته باشد، ممکن است پزشک توصیه کند که آزمایش‌های ژنتیکی یا آزمایش‌های پیشگیرانه در سنین پایین انجام شود.

در هنگام نگرانی درباره رشد یا بلوغ

اگر کودک دچار تاخیر یا تسریع در رشد قد، وزن یا بلوغ باشد، آزمایش‌های هورمونی مانند آزمایش سطح هورمون رشد، تیروئید و تستوسترون یا استروژن می‌توانند در تشخیص مشکلات رشدی مفید باشند.

در صورت وجود مشکلات گوارشی یا هضمی

اگر کودک علائمی مانند درد شکم مداوم، تغییرات در الگوی گوارش، اسهال یا یبوست مزمن داشته باشد، آزمایش‌های مرتبط با دستگاه گوارش مانند آزمایش خون، تست‌های عملکرد کبد یا آزمایش تنفس برای شناسایی مشکلات هضمی انجام می‌شود.

در نهایت، بهترین زمان برای انجام آزمایش‌های پزشکی در کودکان به‌طور کلی توسط پزشک معالج بر اساس وضعیت بالینی و شرایط خاص هر کودک تعیین می‌شود.

انجام آزمایش‌های ضروری برای کودکان یکی از مهم‌ترین قدم‌ها در مسیر تضمین سلامتی آن‌ها است. بسیاری از مشکلات سلامت در دوران کودکی ممکن است بدون هیچ علائم واضحی ظاهر شوند و تنها از طریق آزمایش‌های دقیق و منظم قابل شناسایی باشند. آزمایش‌های خون می‌توانند اختلالات خونی یا مشکلات متابولیک را نمایان کنند، در حالی که آزمایش‌های ادرار قادرند بیماری‌های کلیوی یا عفونت‌های پنهان را شناسایی کنند. حتی آزمایش‌های ژنتیکی می‌توانند به پیش‌بینی بیماری‌های ارثی کمک کنند که در آینده می‌توانند سلامت کودک را تحت تاثیر قرار دهند. انجام این آزمایش‌ها نه تنها به تشخیص به موقع بیماری‌ها کمک می‌کند، بلکه پیشگیری از مشکلات جدی‌تر را نیز ممکن می‌سازد. والدین با آگاهی از اهمیت این آزمایش‌ها می‌توانند به سلامت کودکان خود توجه کنند و از بروز مشکلات در آینده جلوگیری نمایند. با انجام آزمایش‌های منظم، والدین می‌توانند اطمینان حاصل کنند که کودکشان در مسیر رشد سالم و طبیعی قرار دارد و از سلامت جسمی و روحی بالایی برخوردار است. این اقدامات نه تنها در درمان بیماری‌ها، بلکه در پیشگیری و ارتقای کیفیت زندگی کودک تاثیرگذار خواهند بود. آزمایشگاه لارا بهترین آزمایشگاه در شهرری با تجهیزات پیشرفته و کادر متخصص خود، بهترین خدمات آزمایشگاهی را برای کودکان ارائه می‌دهد تا والدین با اطمینان خاطر از سلامت فرزندانشان مراقبت کنند. برای دریافت مشاوره می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت و یا از طریق شماره تماس 02155961885 اقدام کنید.


منابع
msdmanuals.com
hnl.com